Collegium musicum kao simbol Jugoslovenske kulture – Festivali u zemlji i regionu
Brojni koncertni i festivalski programi, diplome, priznanja, fotografije i drugi dokumenti koji čine arhivsku građu Akademskog hora Collegium musicum, ukazuju na to da je ansambl bio učesnik brojnih renomiranih manifestacija festivalskog i takmičarskog karaktera na prostoru stare Jugoslavije. Tako, među festivalima na kojima je hor nastupao izdvajaju se, u Beogradu: Beogradske muzičke svečanosti (BEMUS), Međunarodna tribina kompozitora, Kalemegdanski sutoni, Festival duhovne muzike „Horovi među freskama”, Beogradski letnji festival (BELEF), Beogradski horski festival (BEHOS), festival Beogradskih amaterskih horova „Jugoslavijo, jačaj sve moćnija”, te širom Srbije: Mokranjčevi dani u Negotinu, Novosadske muzičke svečanosti (NOMUS), Jugoslovenske i Internacionalne horske svečanosti u Nišu, Oktobru hododarje (OKTOH) u Kragujevcu, Somborske muzičke svečanosti (SOMUS), festival „Mermer i zvuci” u Aranđelovcu, Stringfest u Leskovcu, Dani srpskog duhovnog preobraženja u Manasiji u Despotovcu i drugi. Na drugim područjima bivše Jugoslavije hor je učestvovao na festivalima u: Crnoj Gori – A Tempo (Podgorica), „KotorArt” (Kotor), „Dani muzike” (Herceg Novi), Wild Beauty Art (Žabljak) „Grad teatar” i Dani Sv. Stefana (Budva); Bosni i Hercegovini – Internacionalni festival „Sarajevska zima”, Banjalučki horski susreti, Dani Dučićeve poezije (Trebinje); Makedoniji – Ohridsko leto; Hrvatskoj – Dubrovačke letnje igre, Splitsko leto, Muzički bijenale u Zagrebu, Tribina muzičkog stvaralaštva Jugoslavije u Opatiji (Opatija); Sloveniji – Ljubljanski i Mariborski festival i drugi.
Već dati pregled festivala svedoči o kontinuiranoj i učestaloj koncertnoj aktivnosti ansambla, kao i o njegovoj popularnosti, prisutnosti, te „vidljivosti” od formiranja do današnjih dana. Takođe, ukazuje na široke i dalekosežne domete hora u domenu predstavljanja i promovisanja (nacionalne muzičke) kulture. Pored toga, činjenica da su na festivalima poput BEMUS-a, Muzičkog bijenala u Zagrebu, Tribine muzičkog stvaralaštva Jugoslavije u Opatiji i drugih, u periodu od sedamdesetih do kraja devedesetih godina prošlog veka, nastupala najkvalitetnija izvođačka tela Jugoslavije, svedoči u prilog stanovištu o izrazitom interpretatorskom i zvučnom kvalitetu Akademskog hora Collegium musicum.
Zahvaljujući upravo tim osobinama, horu je zasluženo ukazana čast da, u tom periodu (od sedamdesetih do kraja devedesetih godina), upriliči više celovečernjih koncerata u okviru BEMUS-a, jednog od najznačajnijih internacionalnih festivala na našim prostorima, na čijim programima se nalaze imena eminentnih domaćih i inostranih izvođača i ansambala i koji, s tim u vezi, vrši rigoroznu selekciju učesnika prihvatajući isključivo izuzetno visok profesionalni umetnički nivo. U tom kontekstu, potrebno je posebno izdvojiti dva koncerta održana u okviru BEMUS-a pod nazivom Posvete (1975. i 1996. godine) na kojima su (premijerno) predstavljena dela posvećena dirigentu Darinki Matić Marović i Akademskom horu Collegium musicum. Radi se o kompozicijama poput Manastiri M. Vukdragovića, Plač Beograda (tekst iz 1427. godine) V. Ilića, Dva madrigala – Lotov greh, Zde pokusi R. Maksimovića, Proglas svemirske device K. Babića, Musandra II T. Proševa, Papazjanija op. 42 V. Nikolovskog, kao i Zapis iz 1492. godine (Nema leba) V. Ilića, Kiša Ž. Mirkovića, Skerco op. 121 D. Despića, Ćerancija R. Maksimovića, Silenzio M. Mihajlovića, Egzodus R. Avramovskog i druga. Već sama dela ukazuju na visoke interpretativne sposobnosti hora, budući da se radi o vrlo inventivnim, i u kompoziciono-tehničkom smislu zahtevnim, vokalnim i vokalnoinstrumentalnim delima, od kojih pojedina (u segmentima) karakteriše slobodniji tretman harmonije, glasova, fakture i/ili muzičkog jezika. Takođe, u ovom periodu (do kraja devedesetih godina) u okviru BEMUS-a Akademski hor Collegium musicum je u saradnji sa drugim ansamblima i orkestrima izveo i druge složene kompozicije poput Treće simfonije G. Malera, Te Deum A. Bruknera (A. Bruckner) i Stabat Mater S. Šepića, kantatu Aleksandar Nevski S. Prokofjeva (S. Prokofʹev) i druge.
Na osnovu kritičkih osvrta pohranjenih u arhivskoj građi Akademskog hora Collegium musicum može se saznati i to da su već na prvim nastupima prepoznati i istaknuti značajni umetnički dometi hora. Među njima posebno se izdvaja koncert održan na IV Jugoslovenskim horskim svečanostima u Nišu 1972. godine, na kom se ansambl predstavio duhovnom kompozicijom Vospojte M. Tajčevića, složenim i, u kompoziciono-tehničkom smislu, zahtevnim delima Ćaće moj I. Matetića Ronjgova i Razbrajalice K. Babića i Znamenim raspjevom u transkripciji V. Ilića. Tom prilikom hor je ocenjen kao sastav „izvanrednog glasovnog materijala prefinjene muzikalnosti, sa blistavo čistom intonacijom, koja kao da ne poznaje probleme tehnike pevanja”, te kao sastav sa „perfektnom” interpretacijom i zvučnim kvalitetom „gotovo instrumentalnog kolorita”.
Pored ovog učešća, značajan je i nastup u okviru susreta Beogradskih amaterskih horova pod nazivom „Jugoslavijo, jačaj sve moćnija” (1978), sa kojeg je ansambl, zajedno sa dirigentom Darinkom Matić Marović, poneo Diplomu za najbolje premijerno izvedenu kompoziciju Četiri minijature R. Petrovića i Diplomu za najbolje odabran program na festivalu.
U periodu od sedamdesetih do kraja devedesetih godina, hor je, pored zapaženih nastupa u okviru Sarajevske zime, Ohridskog leta i budvanskog festivala „Grad teatar”, učestvovao i na dva možda najznačajnija festivala na području bivše Jugoslavije – u pitanju su Muzički bijenale u Zagrebu i Tribina muzičkog stvaralaštva Jugoslavije u Opatiji. Na festivalima su predstavljane najraznovrsnije stilske i kompoziciono-tehničke orijentacije učesnika – „Od gusala do elektronike” – što je svedočilo i o poboljšanju nivoa izvođaštva, budući da su izvođačka tela sa jednakim kvalitetom interpretirala tradicionalna dela, kao i najsavremeniju umetničku muziku koja je često uključivala elektroniku, magnetofonske trake i slično. Ova dva festivala bila su višestruko značajna za jugoslovensku umetnost upravo zbog toga što su jugoslovenskoj publici otvorila horizonte ka savremenoj evropskoj i američkoj muzici, ali su, takođe, omogućili pozicioniranje jugoslovenske muzike na evropskoj i svetskoj kulturnoj mapi. U tom kontekstu, Akademski hor Collegium musicum je, sa solistima S. Bojčević i V. Savićem, na HH Tribini muzičkog stvaralaštva Jugoslavije u Opatiji, 1985. godine, predstavio dela koja su apsolutno pripadala vrhu savremene umetničke muzike – ciklus pesama Šta sanjam M. Mihajlovića, Subito Z. Erića i More I. Kuljerića. Nakon Mora publika je Akademski hor Collegium musicum pozivala na bis, a kritika je njihov nastup proglasila najuspešnijim na Tribini.
Naredne 1986. godine, hor je, kao i nekoliko godina ranije, ponovo nastupio na Dubrovačkim letnjim igrama u Hrvatskoj, ovaj put sa solistima S. Bojčević, A. Ivanović, K. Krstić, A. Manevskim, D. Manićem, K. Popovićem i P. Stefanovićem, gde se, pored kompozicija M. Mihajlovića, Z. Erića i I. Kuljerića, predstavio i Elegijom D. Despića , Gubertčiskom V. Nikolovskog, A Ceremony of Carols B. Britna, Gloria in excelsis deo A. Kaplea (A. Caplet). Hrvatski kritičari su nastup okarakterisali kao „izuzetan glazbeni užitak”, „koncert vrhunskog artizma” , a hor kao sastav koji poseduje „tehničku intonativnu besprekornost, odličnu dikciju, (…) perfekciju vokalnog izraza” glasova „svežih i sonornih, ujednačenih u medjusobnim odnosima i slivenih u jedinstvene tokove kultiviranog zvuka i čvrstog ritmičkog gibanja”. Beogradski kritičar Božidar Brozović je naveo da je koncert „najbolje ovogodišnje [1986. godine – prim. aut.] glazbeno ostvarenje igara”.
Posebnu notu imao je nastup hora na festivalu „Grad teatar” u Budvi, 1998. godine, budući da je u okviru festivalskog ciklusa Između kopna i mora, organizovan koncert pod nazivom „Portret Darinke Matić Marović” posvećen njenom životu i karijeri. Tom prilikom, hor je sa solistima A. Šajrer, R. Simićem i S. Gajić za klavirom, održao celovečernji koncert u crkvi Santa Marija, vođen dirigentskim gestom upravo Darinke Matić Marović. Izvođenjem Primorskih napjeva i (delova) Liturgije Sv. Jovana Zlatoustog S. St. Mokranjca, te kompozicija M. Tajčevića, D. Gostuškog, D. Kostića, kao i poznatih dela S. Franka, F. Šuberta, B. Britna, Đ. Orbana i S. Rahmanjinova, hor je budvanskoj publici priredio „muzičku svečanost za pamćenje zbog čega su morali da se vraćaju na tri bisa”.